Hỗ trợ thương mại hóa hệ thống giám sát, cảnh báo tự động một số chỉ tiêu môi trường nước phục vụ nuôi tôm thâm tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long

Ngành nuôi tôm của Việt Nam đang đứng trước cơ hội phát triển rất lớn. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, dịch bệnh xuất hiện rộng trên quy mô vùng, biến đổi khí hậu đang diễn ra khó lường. Việc giám sát chất lượng nước một cách liên tục trong ngày và suốt quá trình nuôi (yếu tố nhiệt độ, pH, DO và độ mặn) là cần thiết bởi chúng ảnh hưởng trực tiếp tới sự sinh trưởng của tôm nuôi. Nếu chỉ dùng cách thông thường là bằng các testkit, thực hiện một vài lần trong ngày hay trong tuần không còn đảm bảo được sự an toàn cho ao nuôi tôm. Do đó, việc ứng dụng các công nghệ mới, có khả năng giám sát liên tục các chỉ tiêu chất lượng nước quan trọng, có sự biến đổi nhanh trở thành một nhu cầu thiết yếu.

Hệ thống giám sát chất lượng nước tự động (e-AQUA) ao/hồ NTTS nhiều điểm đo là sản phẩm của Trung tâm Phát triển Công nghệ và Thiết bị Công nghiệp Sài Gòn (CENINTEC), hệ thống eAQUA đã giám sát với 2 chỉ tiêu nhiệt độ và pH là 2 chỉ tiêu thường đo nhất trong nuôi trồng thủy sản (NTTS) vì sự biến động nhanh và gây nhiều ảnh hưởng cho sức khỏe tôm. Ý tưởng về một hệ thống giám sát đa điểm đo nhằm giảm chi phí đầu tư đã ra đời, vì nếu đo từng điểm thì chi phí đầu tư sẽ rất cao. Hơn nữa, trong các ngành nông nghiệp của Việt Nam, NTTS tạo ra giá trị gia tăng cao hơn nhiều so với trồng trọt. Vì vậy, Trung tâm CENINTEC đã nghiên cứu các sản phẩm dành cho ngành thủy sản, trong đó có hệ thống giám sát chất lượng nước.

Nhằm góp phần đánh giá khái quát về tổng quan công nghệ hệ thống giám sát, cảnh báo tự động chất lượng nước trên thế giới và Việt Nam, ngoài ra phân tích, đánh giá việc nghiên cứu và phát triển thị trường công nghệ giám sát, cảnh báo tự động chất lượng nước được áp dụng trong nuôi tôm thâm canh ở thị trường Việt Nam, tiềm năng mở rộng ra thị trường thế giới, nhóm nghiên cứu Trung tâm Ứng dụng và dịch vụ Khoa Học và Công nghệ do TS. Phan Thanh Lâm đứng đầu đã triển khai Dự án “Hỗ trợ thương mại hóa hệ thống giám sát, cảnh báo tự động một số chỉ tiêu môi trường nước phục vụ nuôi tôm thâm canh nước mặn, nước lợ trong ao đất tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long”.

Sau một thời gian triển khai, Dự án thu được các kết quả sau:

1. Đã phân tích được thực trạng cung ứng thiết bị/công nghệ quan trắc môi trường nước

2. Đã phân tích được thực trạng nhu cầu ứng dụng thiết bị/công nghệ quan trắc môi trường nước

3. Tiềm năng thị trường của hệ thống e-AQUA là rất lớn, có tính khả thi và thương mại hóa cao. Hệ thống giám sát chất lượng nước ao nuôi thủy sản tự động trực tuyến mà dự án ứng dụng và hoàn thiện là sản phẩm đã hoàn chỉnh về công nghệ (công nghệ IoT e-AQUA) và đã được đăng ký sở hữu trí tuệ, và sẵn sàng cho triển khai thương mại hóa. Hệ thống e-AQUA có thể dùng cho 4 ao (8 điểm đo) do thiết kế đặc biệt của hệ thống đây là tính ưu việt hơn so với các sản phẩm khác.

4. Ứng dụng hệ thống e-AQUA vào nuôi tôm góp phần giảm giá thành 6,26%, đặc biệt là giảm chi phí thuốc hóa chất khoảng 13,12%, giảm chi phí đo môi trường 62,96% so với ao nuôi đối chứng.

5. Phương án phát triển của dự án sau khi kết thúc là đơn vị cung cấp thiết bị/công nghệ thành lập Doanh nghiệp KHCN để sản xuất và cung cấp hệ thống eAQUA cho các cơ sở NTTS. Doanh nghiệp dự kiến triển khai phương án thương mại hóa hệ thống e-AQUA như trong phần đề xuất phương án thương mại hóa. Bên cạnh việc bán thiết bị với giá rẻ hơn giá của các hệ thống tương tự, Doanh nghiệp sẽ chú trọng việc hướng dẫn vận hành, bảo hành, bảo trì trực tiếp hoặc thông qua đối tác/nhà phân phối để đảm bảo chất lượng sản phẩm như mong muốn của khách hàng từ khảo sát điều tra của dự án.

6. Dự án đã xây dựng và đề xuất 3 phương án thương mại hóa hệ thống giám sát, cảnh báo tự động chất lượng nước phục vụ nuôi thâm canh tôm

7. Dự án đã tiến hành rà soát đánh giá hệ thống e-AQUA đã nghiên cứu áp dụng trước đây; tiến hành hoàn thiện và chuẩn hóa 02 hệ thống giám sát, cảnh báo tự động chất lượng nước phục vụ nuôi thâm canh tôm nước mặn, lợ trong ao đất với các chỉ tiêu: DO, nhiệt độ, pH, độ mặn và có cổng tích hợp thêm các đầu dò đo các chỉ tiêu NH3, NO2, H2S.

8. Dự án đã xây dựng 02 chuyên truyền thông (video clip) giới thiệu về hệ thống e-AQUA giám sát, cảnh báo tự động một số chỉ tiêu môi trường nước phục vụ nuôi thâm canh tôm nước mặn, lợ trong ao đất tại khu vực ĐBSCL.

9. Dự án và Trung tâm CENINTEC đã làm các thủ tục liên quan để xin đăng ký xác lập quyền sở hữu trí tuệ cho hệ thống e-AQUA, và đã được cấp 02 văn bản: 1) Bằng độc quyền giải pháp hữu ích (Số 1772, do Cục Sở hữu trí tuệ cấp ngày 21/6/2018); và 2) Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả (do Cục Bản quyền tác giả cấp ngày 28/6/2017).

Bên cạnh các kết quả đạt được, Dự án cần tiếp tục thực hiện nghiên cứu cải tiến hệ thống e-AQUA và phần mềm ứng dụng quản lý; nghiên cứu hoàn thiện hệ thống tích hợp các giải pháp giám sát tự động thêm nhiều chỉ tiêu đo (sinh học và hóa học), giải pháp quản lý điều khiển thiết bị tác động các chỉ số nhằm tránh rui ro cho ao nuôi và môi trường.

P.A.T (TH)