Các khu thương mại tự do của Các Tiểu Vương Quốc Ả rập thống nhất

Các Tiểu Vương Quốc Ả rập thống nhất (United Arab Emirates – gọi tắt là UAE) là quốc gia thuộc khu vực Tây Á, hay còn gọi là Trung Đông, có vị trí địa lý giao thương thuận lợi, nằm ở ngã ba giao thoa giữa Châu Âu, Châu Á và Châu Phi với tổng diện tích là trên 83 nghìn km2 và dân số đạt khoảng 10 triệu người, trong đó 1,8 triệu người là người bản địa và còn lại là người nhập cư, lao động, làm việc kinh doanh tại UAE. UAE là bao gồm 07 Tiểu vương quốc. Trong đó nổi bật nhất là 02 Tiểu vương: Abu Dhabi là trung tâm hành chính và Dubai là trung tâm về kinh tế, tài chính. Tổng kim ngạch thương mại phi dầu mỏ của Dubai năm 2020 đạt khoảng 324 tỷ USD với hơn 100 triệu tấn hàng hóa. Dubai xuất khẩu khoảng 46 tỷ USD, nhập khẩu khoảng 188 tỷ USD và hàng hóa tái xuất đạt khoảng 90 tỷ USD. Riêng với thương mại trong các khu tự do, kim ngạch năm 2020 đạt tới 127,2 tỷ USD.

Dubai cũng có quan hệ đối tác rất đa dạng và với các đối tác hàng đầu trên thế giới. Đối tác thương mại lớn nhất của Dubai là Trung Quốc với kim ngạch đạt xấp xỉ 39 tỷ USD, tiếp theo là Ấn Độ đạt 25 tỷ USD, Mỹ đạt 17 tỷ USD…

1. Tổng quan về các khu thương mại tự do của UAE

Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất là một trong những quốc gia nổi tiếng với rất nhiều khu thương mại tự do (Free Trade Zones viết tắt là FTZs) phi thuế quan và có cơ sở hạ tầng, giao thông, vận tải, logistics… tốt nhất khu vực Trung Đông, Châu Phi cũng như trên thế giới. Ngoài ra, UAE còn là quốc gia phát triển Chính phủ điện tử hiện đại, các làng tri thức, ốc đảo Silicon…

Từ năm 1985, UAE đã thành lập khu thương mại tự do đầu tiên với vai trò là động lực để đa dạng hóa nền kinh tế. Hiện nay, tại UAE, Dubai là Tiểu vương có số lượng FTZs lớn nhất với các hoạt động chủ yếu là các dịch vụ và thương mại với 100% vốn sở hữu nước ngoài.

Khu Thương mại tự do đầu tiên là Jebel Ali Free Zone (JAFZA) được thành lập năm 1985, nằm giữa cảng Jebel Ali (cảng container lớn thứ 6 trên thế giới) và sân bay quốc tế Al Maktoum. JAFZA là trung tâm kho bãi và phân phối cho khu vực vùng Vịnh. Đây là đô thị quốc tế với 80% dân số là nước ngoài, có công dân của trên 180 quốc gia sinh sống; là thành phố của kiến trúc và xây dựng hiện đại. JAFZA là trụ sở của một loạt các công ty sản xuất, dịch vụ và thương mại và hiện tại đã có hơn 7.000 công ty hoạt động tại đây, trong đó có trên 100 công ty thuộc danh sách Fortune 500 toàn cầu.

Dubai International Financial Centre (DIFC): là trung tâm tài chính quốc tế phục vụ cho khu vực rộng lớn giữa Tây Âu và Đông Á. DIFIC có mục tiêu phát triển giống như các trung tâm tài chính New York, London hay Hồng Kông.

Kể từ khi mở cửa vào tháng 9/2004, DIFC đã thu hút được các công ty tầm cỡ từ khắp nơi trên thế giới đến đầu tư. Sàn giao dịch chứng khoán Dubai (Dubai International Financial Exchange – DIFX) đã được mở tại DIFC vào tháng 9/2005. DIFC tập trung vào một số lĩnh vực hoạt động tài chính: dịch vụ ngân hàng (Ngân hàng Đầu tư, Ngân hàng Doanh nghiệp & Ngân hàng cá nhân); thị trường vốn (Equity, Debt Instruments, Derivatives and Commodity Trading); quản lý tài sản và đăng ký quỹ; bảo hiểm và tái bảo hiểm; các nhà cung cấp dịch vụ tài chính Hồi giáo và các dịch vụ chuyên môn khác.

2. Các đặc điểm nổi bật của các khu thương mại tự do

– Về thể chế: Các khu tự do của UAE đều do Chính phủ xây dựng và sở hữu. Ở cấp bộ, Bộ Tài chính và Bộ Công nghiệp có trách nhiệm xây dựng và triển khai các quy hoạch phát triển công nghiệp. Các khu tự do được thành lập trên cơ sở thực hiện các luật do các Tiểu vương quốc thông qua. Các Tập đoàn Chính phủ có quyền sở hữu hợp pháp các khu tự do. Đối với các khu gắn với cảng hoặc sân bay, nhà đầu tư kết cấu hạ tầng khu thường là Cảng vụ.

– Về ưu đãi: UAE có mức ưu đãi cạnh tranh nhất thế giới, với các mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân, hải quan tại các FTZs là 0%; không hạn ngạch; không có kiểm soát về ngoại hối; 100% vốn và lợi nhuận được chuyển về nước mà không phải nộp bất cứ khoản thuế hay lệ phí nào; giảm thiểu các thủ tục rườm rà và nạn quan liêu; không hạn chế việc thuê lao động nước ngoài; giá thuê đất hợp lý có gia hạn thuê trong thời gian dài; giảm 30% chi phí cho các công ty công nghệ.

– Về đất đai: Chính sách đất đai do từng tiểu bang quyết định. Dubai là nơi đầu tiên cho phép các công ty nước ngoài có quyền hoàn toàn sở hữu bất động sản từ năm 2002, sau đó một số tiểu vương quốc khác cũng áp dụng cơ chế này nhưng ở mức hạn chế hơn. Tuy nhiên, nhà đầu tư bắt buộc phải thuê đất trong các khu tự do.

–  Về hạ tầng: UAE có kết cấu hạ tầng đồng bộ, đạt chất lượng. Hầu hết các khu đều có vị trí gần các cảng biển và cảng hàng không quốc tế và đều được hưởng lợi từ những lợi thế có tính đòn bẩy này.

Các khu với mô hình lấy tri thức làm nền tảng như Thành phố Truyền thông Dubai lắp đặt một loạt hạ tầng thông tin được thiết kế theo nhu cầu cụ thể của từng nhà đầu tư. Để tạo điều kiện cho nhà đầu tư có thể hoạt động ngay, hầu hết các khu xây dựng các kết cấu hạ tầng nhà xưởng theo thiết kế sẵn để cho thuê. Nhiều khu trong UAE có kết cấu hạ tầng đồng bộ với các hạng mục như: khách sạn trong khu, khu dân cư, các dịch vụ tài chính, giải trí và các cơ sở giáo dục.

– Các hạn chế: Các khu thương mại tự do của UAE đều có chung những hạn chế sau:

+ Không được phép kinh doanh trực tiếp với thị trường UAE. Có thể kinh doanh trong UAE chỉ khi thông qua các nhà phân phối được chỉ định tại địa phương.

+ Mức thuế 5% được áp dụng khi công ty khu vực tự do bán hàng tại thị trường địa phương.

+ Nhân viên có thị thực của các công ty sẽ chỉ làm việc trong các văn phòng của công ty đó. Việc quản lý lao động là vấn đề gây khó khăn cho các chủ doanh nghiệp tại FTZ.

3. Một số khu thương mại tự do nổi bật của UAE

     a. Khu thương mại tư do JEBEL Ali – Dubai

Khu thương mại tự do JEBEL Ali nằm cách trung tâm thành phố Dubai khoảng 50km về phía Tây Nam với tổng diện tích là 48 km2. Sau các lần mở rộng quy mô liên tiếp, Cảng JEBEL Ali là cảng thứ ba trên thế giới được đưa vào hoạt động tại sân bay lớn nhất thế giới – sân bay quốc tế Mark. Hiện nay, khu thương mại tự do JEBEL Ali là mô hình lâu đời và thành công nhất tại vùng Trung Đông và Bắc Phi và là khu thương mại tự do đầu tiên được cấp giấy chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế ISO 9000. Bên cạnh đó, đây cũng là khu thương mại tự do nhộn nhịp và có hiệp định tự do FTA hoàn thiện nhất hiện nay.

Có khoảng hơn 7.000 doanh nghiệp hoạt động tại khu JEBEL Ali. Doanh thu hàng năm đạt 82 tỷ USD, chiếm ¼ tổng khối lượng thương mại phi dầu mỏ hàng năm. Đồng thời, xuất khẩu chiếm hơn một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu của Dubai. Tại khu vực này, 90% hoạt động thương mại là giao dịch trung chuyển.

    b. Trung tâm tài chính quốc tế Dubai (DIFC)

Trung tâm tài chính quốc tế DIFC đi vào hoạt động năm 2004 nhằm thu hút các ngân hàng quốc tế, các nhà quản lý quỹ và bảo hiểm với chính sách ưu đãi thuế hấp dẫn và môi trường đầu tư đa quốc gia.

Sự hình thành DIFC tạo ra môi trường thương mại, tài chính, chính doanh sôi động và thu hút các chuyên gia hàng đầu trên thế giới trong nhiều lĩnh vực. DIFC phát triển mạnh mẽ, mang tính toàn cầu và trở thành của ngõ đầu tư chiến lược quan trọng cho khu vực và quốc tế, là biểu tượng cho những suy nghĩ mới và là minh chứng thực tiễn tốt nhất cho sự phát triển.

    c. Thành phố Nam Dubai (Dubai South)

Thành phố Nam Dubai – là dự án được quy hoạch tổng thể với diện tích 145 km2 dựa trên hạnh phúc của từng cá nhân. Được Chính phủ khởi công vào năm 2006, thành phố Nam Dubai được tiếp cận dễ dàng từ khu vực trung tâm của thành phố Dubai và thủ đô Abu Dhabi.

Đây là dự án đô thị hàng đầu của Vương quốc Dubai và được xem là trọng tâm của Quốc vương Mohammed bin Rashid Al Maktoum.

(Nguyễn Thị Thắng)