Kết quả phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện và quản lý các nhiệm vụ KH&CN thực hiện trên địa bàn huyện Quế Phong từ các nguồn ngân sách khác nhau

Quế Phong là huyện miền núi biên giới nằm ở phía Tây của tỉnh Nghệ An. Trong những năm qua, nhờ được thụ hưởng các chính sách dân tộc, cơ sở hạ tầng và đời sống của đồng bào các dân tộc đang ngày một nâng cao, góp phần thực hiện thành công mục tiêu xóa đói giảm nghèo cho đồng bào các DTTS trong huyện. Trong thời gian qua, huyện đã đẩy mạnh thực hiện hiệu quả công tác giáo dục đào tạo, nâng cao trình độ dân trí, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, huyện cũng sẽ làm tốt công tác chính trị tư tưởng để nhanh chóng thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, khơi dậy sức dân, đoàn kết các dân tộc. Đồng thời, tranh thủ nguồn lực hỗ trợ của tỉnh và Trung ương để phục vụ cho phát triển kinh tế-xã hội, phấn đấu đưa Quế Phong sớm thoát khỏi huyện nghèo”. Đặc biệt, huyện chú trọng ứng dụng KH&CN vào sản xuất và đời sống nhằm nâng cao đời sống của bà con nhân dân.

Một trong những nhiệm vụ trong lĩnh vực hoạt động khoa học và công nghệ huyện Quế Phong năm 2021 đạt hiệu quả, được đánh giá cao là phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện và quản lý các nhiệm vụ KH&CN thực hiện trên địa bàn huyện từ các nguồn ngân sách khác nhau.
Dự án Tạo lập, quản lý và phát triển nhãn hiệu “Chanh leo Quế Phong” (dự án KH&CN cấp Bộ, do Trung tâm ứng dụng tiến bộ KH&CN tỉnh làm đơn vị chủ trì dự án): Dự án đã hoàn thành, các kết quả của dự án đã được trao cho UBND huyện Quế Phong (đại diện tiếp nhận là Phòng Kinh tế và Hạ tầng) tiếp quản để tiếp tục duy trì, mở rộng. Tuy nhiên do hiện nay cây chanh leo và vùng trồng trên địa bàn huyện đang bị dịch bệnh nặng nên việc trồng, phát triển diện tích chanh leo đang gặp nhiều khó khăn. Cần nghiên cứu thêm các phương pháp luân canh cây trồng, xử lý đất để tái canh cây chanh leo (sau khi thực hiện mô hình trồng luân canh cây trồng thì sẽ đề xuất thực hiện mô hình trồng cây chanh leo bằng các nguồn kinh phí khác trên đất đã trồng cây gừng, đậu để đánh giá hiệu quả của phương pháp cải tạo đất).

Dự án “Ứng dụng tiến bộ KH&CN xây dựng mô hình nhân giống và trồng cây Mắc khén (Zanthoxylum rhetsa (Roxb) DC) trên địa bàn huyện Quế Phong”: Đã triển khai trồng được 2,5 ha giống cây Mắc khén bản địa (2,0 ha tại Châu Thôn, 0,5 ha tại xã Tiền Phong). Đã phối hợp với Sở KH&CN đánh giá, kiểm tra cây giống khi đưa ra trồng tại thực địa. Kết quả kiểm tra cho thấy tỷ lệ cây sống không cao, cây chết nhiều (nguyên nhân đang được đơn vị chủ trì, chủ nhiệm dự án đánh giá).

Dự án “tạo lập, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý “Trà hoa vàng miền Tây Nghệ An” dùng cho sản phẩm trà hoa vàng của tỉnh Nghệ An”: Đơn vị chủ trì và chủ nhiệm dự án đã hoàn thành một số hợp phần của dự án: Điều tra phân bố của cây trà hoa vàng, phân tích đất, thu thập mẫu trà hoa vàng... hiện nay đang xây dựng bản đồ vùng phân bố trà hoa vàng vùng miền Tây Nghệ An.
Dự án “Ứng dụng tiến bộ KH&CN nhân giống cây Mú từn bản địa”: Qua theo dõi, đánh giá hiện nay giống cây Mú từn được nhân giống tại vườn ươm cho hệ số nhân cao; cây giống phát triển tốt.

Tiếp tục duy trì dự án “Xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với xóa đói giảm nghèo ở miền Tây Nghệ An” - dự án cấp tỉnh do Thạc sỹ Đậu Quang Vinh làm chủ nhiệm, Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn - Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Nghệ An chủ trì. Dự án được đánh giá rất thành công, mở ra hướng đi mới trong cách tiếp cận du lịch cộng đồng cho vùng miền Tây xứ nghệ nói chung và huyện Quế Phong nói riêng. Hiện nay trên địa bàn huyện đã xây dựng được tuor du lịch: lòng hồ Hủa Na – Thác 7 tầng – Đền 9 gian được du khách trong và ngoài tỉnh đón nhận; đã xây dựng các homstay tại bản Mường Đán, xã Hạnh Dịch; bản Kim Khê, xã Châu Kim. Đồng thời hỗ trợ cho các cộng đồng bản, các hộ dân tham gia dịch vụ du lịch cộng đồng các trang thiết bị cần thiết như: chăn màn, loa đài, nhạc cụ dân tộc; xây dựng nhà vệ sinh... để đáp ứng đủ điều kiện về homstay phục vụ du khách.
Tiếp tục bảo tồn, nhân giống, trồng và chế biến, nâng cao chất lượng sản phẩm trà hoa vàng bằng cách sản xuất theo chuỗi: nhân giống (đang thực hiện các mô hình thử nghiệm), trồng (hiện nay 100% hoa trà đang được thu hái trong rừng tự nhiên), thu hái, chế biến và phát triển thị trường. Sản phẩm trà hoa vàng trên địa bàn huyện có nhiều loại do nhiều hộ gia đình tự sản xuất; tuy nhiên để đủ sức cạnh tranh với các sản phẩm cùng chủng loại do các doanh nghiệp trong nước sản xuất thì chỉ có sản phẩm do Công ty CP công nghệ xanh Kim Sơn sản xuất là đáp ứng đủ yêu cầu. Hiện nay, sản phẩm trà hoa vàng do Công ty Cổ phần công nghệ xanh Kim Sơn đã được cấp bằng bảo hộ của Cục Sở hữu trí tuệ; các khâu về an toàn thực phẩm, mã vạch, xây dựng trang web giới thiệu, bán hàng trực tuyến... đã được đơn vị đầu tư bài bản.

Tiếp tục phát triển mô hình nhân giống lan rừng thương mại trên địa bàn (mô hình KH&CN thực hiện năm 2017): hiện nay trên địa bàn đã thành lập Câu lạc bộ lan rừng Quế Phong (thành lập năm 2017); đã có 10 nhà vườn lớn và khoảng 40 vườn lan nhỏ tham gia sinh hoạt, trao đổi kinh nghiệm trồng, chăm sóc và kinh doanh mặt hàng hoa lan. Đồng thời các nhà vườn ngoài bảo tồn, nhân giống các loài lan bản địa đã mạnh dạn đầu tư, sưu tầm và đưa các loại lan quý tại các vùng miền khác nhau về trồng, chăm sóc.
Tiếp tục phát triển nuôi cá lồng trên hồ thủy điện Hủa Na, từ việc nhân rộng mô hình mô hình kinh tế có hiệu quả, chất lượng; các mô hình nuôi cá lồng từ nguồn KH&CN và các nguồn vốn khác đang được người dân tiếp nhận, nhân rộng và có hiệu quả kinh tế cao như: cá vược, cá lăng, rô phi Đường nghiệp, cá bỗng... Tuy nhiên, hiện nay việc nuôi cá lồng vẫn chưa đạt hiệu quả cao, nguyên nhân: chưa tận dụng hết nguồn thức ăn từ nguồn cá con (cá mương) để làm thức ăn chăn nuôi cá lồng (chủ yếu các hộ chăn nuôi cho ăn nguyên con hoặc xay, bằm chứ chưa chế biến thành các dạng thức ăn dạng bột, viên); sản phẩm bán ra chủ yếu mới phục vụ nội huyện và bán nguyên con, chưa xây dựng được dây chuyền chế biến các sản phẩm này (tiêu biểu là các loại cá lăng, cá ghé...) cung cấp cho các nhà hàng, khách sạn, siêu thị để nâng giá trị của sản phẩm.
Tiếp tục phối hợp với Trung tâm Ứng dụng KH&CN tỉnh triển khai xây dựng mô hình ươm giống, bảo tồn nguồn gen các loại cây dược liệu quý tại xã Tiền Phong. Hiện nay đang nhân giống cây Mú Từn, cây giống phát triển tốt;  Tiếp tục phối hợp với khu BTTN Pù Hoạt thực hiện dự án bảo tồn và phát triển cây Quế quỳ trên địa bàn huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An; Tiếp tục bảo tồn và phát triển cây sâm bản địa đảng sâm tại xã Thông Thụ.
Hoạt động ứng dụng KH&CN triển khai trên địa bàn huyện trong các lĩnh vực Nông nghiệp, y tế, giáo dục, công nghiệp, văn hóa xã hội… từ các nguồn kinh phí khác cũng được chú trọng triển khai. Huyện đã phối hợp với Công ty TNHH MTV Lê Thắng tiếp tục theo dõi triển khai dự án gạo Japonica J02 trên địa bàn huyện. Sản phẩm gạo đã được Công ty xây dựng nhãn hiệu “Hương Quế J02”, đã nộp đơn xin bảo hộ sản phẩm tại Cục Sở hữu trí tuệ. Hiện nay Công ty đang phát triển vùng trồng nguyên liệu tại các xã: Mường Nọc, Châu Kim, Nậm Giải huyện Quế Phong và xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu. Phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện, Phòng NN&PTNT, BQL Khu BTTN Pù Hoạt thực hiện các mô hình có nguồn kinh phí khác nhau, như: “nuôi cá diêu hồng trên lòng hồ Hủa Na”, bảo tồn trà hoa vàng trên địa bàn huyện (diện tích bảo tồn theo lũy kế trên địa bàn đạt hơn 80 ha), bảo tồn quế Quỳ, trồng thử nghiệm cây ba kích, ươm giống cây Mú Từn, bảo tồn cây Đẳng sâm tại xã Thông Thụ…; Phối hợp với các doanh nghiệp có hoạt các hoạt động ứng dụng tiến bộ KH&CN trên địa bàn huyện như: Công ty cổ phần chanh leo Nafoods (đưa giống đu đủ mới do Công ty sản xuất vào trồng thử nghiệm trên địa bàn xã Tri Lễ), Công ty TNHH Lâm sản Khánh Tâm sản xuất các sản phẩm từ cây Lùng (que xiên nướng, than nướng không khói…), trang trại Nhật Minh nuôi thử nghiệm Lợn Sao Va (đã được cấp chứng chỉ VietGap); Phối hợp thẩm định các dự án xây dựng trên địa bàn huyện có tính chất ứng dụng tiến bộ KH&CN như lò đốt rác thải Y tế của Trung tâm Y tế huyện…; Phối hợp với Trung tâm Ứng dụng Tiến bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức tập huấn về nước sạch và ủng hộ 01 bộ hệ thống máy lọc nước sinh hoạt cho cô, trò Trường Mầm non Cắm Muộn sử dụng.

Thời gian tới, huyện tiếp tục phối hợp với các Sở, ngành, đơn vị chủ trì, chủ nhiệm dự án triển khai, theo dõi, đánh giá các dự án, mô hình đang triển khai trên địa bàn huyện như: tạo lập, phát triển chỉ dẫn địa lý “trà hoa vàng” dùng cho sản phẩm trà hoa vàng Nghệ An; ứng dụng tiến bộ KH&CN xây dựng mô hình trồng cây mắc khén trên địa bàn huyện Quế Phong; mô hình nhân giống cây mú từn; mô hình bảo tồn cây quế Quỳ, ba kích...; Tiếp tục theo dõi, đánh giá và tìm nguồn lực nhân rộng các mô hình KH&CN đã triển khai từ năm 2021 trở về trước thành công trên địa bàn như: Xây dựng vườn vật liệu trà hoa vàng, trồng luân canh cây trồng để tái canh cây chanh leo trên địa bàn xã Tri Lễ, nhân giống trà hoa vàng... Đồng thời, tiếp tục triển khai, theo dõi, duy trì, nhân rộng các mô hình đã triển khai có hiệu quả các năm trước.