Số hóa trong đo lường pháp định

Trong đo lường pháp định, quá trình số hóa được thể hiện chủ yếu thông qua sáng kiến “Hệ thống Đo lường Thông minh” đồng thời cần có những nỗ lực không ngừng để chuyển đổi số hệ thống đo lường pháp định và NQI, vì hoạt động số hóa được đặt trong một số lĩnh vực cụ thể.

Trong đo lường pháp định, quá trình số hóa được thể hiện chủ yếu thông qua sáng kiến “Hệ thống Đo lường Thông minh” (Intelligent Measuring Systems) (Ví dụ, đồng hồ thông minh) dựa trên quá trình “Số hóa Chuyển đổi Năng lượng” (Digitalization of the Energy Transition), hệ thống đo lường phân tán và hạ tầng điện toán đám mây. Nhìn chung, cần có những nỗ lực không ngừng để chuyển đổi số hệ thống đo lường pháp định và NQI, vì hoạt động số hóa được đặt trong một số lĩnh vực cụ thể.

PTB có các đơn vị chịu trách nhiệm kiểm tra các đặc tính vật lý của thiết bị đo trong đo lường pháp định. Các đặc tính này được liên kết với các ứng dụng trong cảm biến thông minh, hệ thống đo lường phân tán và hạ tầng điện toán đám mây. Hiện tại, việc tích hợp các công nghệ ICT vào các thiết bị đo vẫn bị hạn chế bởi các quy định, yêu cầu cao trong hoạt động đánh giá sự phù hợp và quá trình phê duyệt thiết bị đo.

Do đó, các nhà sản xuất đang coi các quy định và thủ tục phê duyệt là một “trở ngại” cho đổi mới sáng tạo, trở thành hạn chế cạnh tranh về lâu dài. PTB thực hiện hỗ trợ quá trình này bằng cách thiết kế các kiến trúc tham chiếu tuân thủ pháp luật, cung cấp giải pháp với tính bảo mật phù hợp. Các nhà sản xuất sử dụng kiến trúc tham chiếu do PTB cung cấp cho các thiết bị đo để thực hiện quy trình phê duyệt nhanh chóng, qua đó đưa sản phẩm ra thị trường nhanh hơn.

Đồng thời, kiến trúc tham chiếu này đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn bảo mật bắt buộc và việc thực hiện phương thức thanh tra, kiểm tra. Đặc biệt, việc phát triển kiến trúc tham chiếu có thể được phân chia thành 02 phần: một phần liên quan đến thiết bị đo được tuân thủ theo quy định pháp lý; một phần cho phép các nhà sản xuất phát triển giải pháp mới, sáng tạo, tùy chỉnh theo yêu cầu của người sử dụng (không phải trải qua quá trình phê duyệt).

Xu hướng này hướng tới các thiết bị đo với các thành phần phân tán, được số hóa dựa trên ứng dụng dịch vụ điện toán đám mây. Các nhà sản xuất có thể có nhiều phương án khác nhau trong việc thu thập, xử lý dữ liệu và đưa ra các giá trị đo của thiết bị đo. Tuy nhiên, công tác thanh tra, kiểm tra sẽ gặp một số trở ngại kỹ thuật.

Ví dụ, máy đo liều lượng có thể được thực hiện trên thiết bị di động hoặc dựa trên nền tảng web. Máy đo liều lượng được kết nối với máy tính để gửi dữ liệu lên điện toán đám mây của nhà sản xuất thông qua Internet. Từ dữ liệu thu được, máy tính có thể tạo ra kết quả đo liều lượng, lưu trữ kết quả này trong cơ sở dữ liệu về các thông số hiệu chuẩn. Cách tiếp cận này hiện đã trở nên khá phổ biến. Tuy nhiên, cách thức này lại không “tương thích” với các quy định hiệu chuẩn cũng như với các quy định về hướng dẫn bảo vệ bức xạ của Đức.

Nền tảng số tin cậy này bao gồm các thiết bị đo được phê duyệt, đảm bảo nhận dạng và giao tiếp an toàn, cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho việc thực hiện phương thức thanh tra, kiểm tra, góp phần hợp lý hóa các quy trình quản lý. Hội đồng Khoa học và Nhân văn Đức đã thống nhất ủng hộ sáng kiến EMC.

Trong các Sắc lệnh và Pháp lệnh liên quan trực tiếp đến năng lực của PTB, vấn đề bảo mật là cần thiết, cần được chứng nhận bởi BSI hoặc một trung tâm kiểm định được BSI ủy quyền.

Nhóm công tác “Máy chơi trò chơi rút tiền” (Cash Gaming Machines) đã đánh giá và hỗ trợ chuyên môn về bảo mật ICT trong quy trình của các nhà sản xuất máy trò chơi rút tiền trong phạm vi phê duyệt loại theo Pháp lệnh Trò chơi (SpielV). Nhóm công tác “Phần mềm Đo lường” (Metrological Software) đánh giá và hỗ trợ phân tích rủi ro đối với phần mềm và các thành phần ICT của các nhà sản xuất thiết bị đo trong phạm vi hoạt động đánh giá sự phù hợp. Cả hai nhóm công tác có chịu trách nhiệm cập nhật và công bố các véc-tơ tấn công đến quá trình bảo mật.

Trong phạm vi của “Chương trình nghị sự số” (Digital Agenda), các quy định trong đo lường pháp định sẽ bị ảnh hưởng bởi các hoạt động đánh giá rủi ro bảo mật ICT. Vì mục đích này, PTB thành lập một nhóm công tác “Phân tích rủi ro và chuyên môn về an ninh đo lường” (Metrological Security Expertise and Risk Analysis) để hoạt động độc lập giống như một trung tâm kiểm định cho tất cả các lĩnh vực đo lường được BSI chấp thuận.

Tập trung dữ liệu là điều kiện quan trọng để khai thác hiệu quả phân tích dữ liệu lớn. Về nguyên tắc, sáng kiến “Bảo trì Dự đoán” (Predictive Maintenance) được áp dụng để tăng hiệu quả trong các lĩnh vực kiểm định, hiệu chuẩn trong khoảng thời gian cố định. Phương pháp mô hình thống kê có thể thiết lập các “dự báo” và đảm bảo chất lượng độ chính xác của phép đo đối với hoạt động kiểm định và hiệu chuẩn. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, các nghiên cứu sửa đổi các quy định pháp luật về hoạt động kiểm định và hiệu chuẩn là rất cần thiết.

Hà Minh Hiệp – Đoàn Anh Vũ – Trịnh Phương Linh – Hoàng Ngọc Minh – Nguyễn Thị Ngọc Minh