Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phòng, chống dịch

Trải qua gần hai năm dịch Covid-19 bùng phát, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đóng vai trò quan trọng, giúp giảm gánh nặng cho đội ngũ y tế, lực lượng phòng, chống dịch thông qua các ứng dụng thiết thực. Nếu được quan tâm phát triển, AI có thể chứng minh hiệu quả lớn hơn nữa.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổ trưởng Thông tin đáp ứng nhanh của Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 Bùi Thế Duy cho biết, ngay khi dịch mới xuất hiện, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Ðức Ðam đã chỉ đạo nghiên cứu các giải pháp công nghệ và giao các Bộ: Thông tin và Truyền thông, Y tế, Khoa học và Công nghệ và các chuyên gia triển khai từng giải pháp một cách kiên trì. Ðến nay, đã có các sản phẩm được đánh giá là hỗ trợ đắc lực cho đội ngũ phòng, chống dịch. Thí dụ, ứng dụng AI trong việc truy vết người tiếp xúc đã phát huy hiệu quả khi có ổ dịch hoặc ca lây nhiễm mới trong cộng đồng, giúp đội ngũ y tế điều tra lịch trình, lấy thông tin dịch tễ. Ðặc biệt khi số lượng ca lây nhiễm trong cộng đồng lớn, việc nhập liệu từ các bản khai giấy mất nhiều thời gian, dễ nhầm lẫn, công nghệ chuyển hình ảnh thành văn bản với sự hỗ trợ của AI đã giúp số hóa toàn bộ tờ khai, phiếu điều tra dịch tễ và đưa lên hệ thống. Sau này, khi dịch bệnh diễn biến phức tạp hơn, AI đã hiện hữu ngay trong các khu cách ly, bệnh viện với robot tự động giúp khử khuẩn, giao hàng, đưa thuốc cho người bệnh... Thực tế cho thấy, sức mạnh của AI đã giải quyết được nhiều thách thức lớn cho đội ngũ chống dịch.

Thời gian qua, hệ thống bản đồ dịch tễ, phần mềm đánh giá nguy cơ lây nhiễm cũng phát huy hiệu quả tại các địa phương có dịch. Trên bản đồ này, người dùng theo dõi được nơi người bệnh đã đến, các khu vực cách ly, khu vực bệnh viện... một cách trực quan. Tại tỉnh Bắc Giang, phần mềm đánh giá nguy cơ lây nhiễm được kích hoạt từ ngày 17-5 vừa qua, hỗ trợ cho khu vực có nhiều doanh nghiệp và các khu công nghiệp. Hằng ngày, các doanh nghiệp truy cập vào trang web để khai báo trực tuyến các đánh giá về nguy cơ lây nhiễm Covid-19 tại doanh nghiệp. Hệ thống sẽ tính toán nguy cơ lây nhiễm, sau đó xếp hạng hoặc khuyến cáo. Ðiều này giúp các doanh nghiệp tổng hợp, theo dõi, chỉ đạo kịp thời để bảo đảm an toàn cho doanh nghiệp.

Ðến nay, một số giải pháp vẫn tiếp tục được nghiên cứu phát triển. Chia sẻ về giải pháp ứng dụng AI để phát hiện sớm người nhiễm Covid-19, Chủ tịch HÐQT kiêm CEO Tập đoàn Bkav Nguyễn Tử Quảng cho biết, Bkav đang phối hợp Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương phát triển mô hình xét nghiệm mới, cho phép AI đọc các tần số hấp thụ, phát hiện bất thường trong mẫu nước muối súc miệng của người cần tầm soát Covid-19. Bkav dùng một dải tần số ánh sáng chiếu vào ống nghiệm chứa dung dịch muối đã súc miệng của người bệnh, thu bằng cảm biến (sensor) ở đầu ra. Công nghệ sẽ giúp đo tần số bị hấp thụ ở mức độ nhiều hay ít, sẽ ra các loại bệnh khác nhau, trong trường hợp này là Covid-19. Kết quả thử nghiệm ban đầu rất tốt, xác định được việc lây nhiễm vi-rút trong 10 giây, tỷ lệ phát hiện khoảng 90%. Ðể thực hiện điều này, đội ngũ kỹ thuật phải huấn luyện cho AI biết được đâu là mẫu bệnh phẩm của người bệnh Covid-19, đâu là mẫu của người không nhiễm Covid-19. Nếu thiết bị thành công, sẽ giúp thay đổi chiến lược chiến đấu với Covid-19, hạn chế được khó khăn trong lấy mẫu xét nghiệm hiện nay.

Các chuyên gia về công nghệ cho biết, trên thế giới có ba lĩnh vực cơ bản mà AI đang tham gia tích cực trong cuộc chiến chống Covid-19. Ðó là giúp doanh nghiệp chuyển đổi mô hình hoạt động, đáp ứng tình hình mới trong bối cảnh giãn cách xã hội, hạn chế tiếp xúc; xây dựng mô hình dự báo, tốc độ lây lan của dịch bệnh, đối tượng có nguy cơ cao... giúp người làm chuyên môn có thể đưa ra quyết định hiệu quả hơn và hỗ trợ các nhà khoa học chắt lọc thông tin để nghiên cứu về dịch bệnh. Tại Việt Nam, AI đang phát huy sức mạnh trong cuộc chiến chống Covid-19 và sắp tới có thể chứng minh hiệu quả lớn hơn nữa. Chẳng hạn, ứng dụng camera AI vào việc xác định các đối tượng nhập cảnh trái phép; theo dõi hoạt động giãn cách ở những nơi công cộng, trong các khu cách ly; phát hiện người không đeo khẩu trang, những nơi đông người tụ tập. Từ dữ liệu có được qua các đợt dịch bệnh, AI có thể phân tích, đưa ra những dự đoán về quy mô tiếp theo của đợt dịch, đưa ra các kịch bản theo thời gian thực giúp cơ quan chức năng chủ động ứng phó, khoanh vùng dịch bệnh.

Bài và ảnh: Nguyễn Xuân Dương