5 câu hỏi thường gặp của F0 khi điều trị tại nhà

Khi nào cần dùng thuốc kháng virus, kháng đông hay cảnh báo phải nhập viện... là những thắc mắc thường gặp của bệnh nhân mắc Covid-19 khi tự chữa trị.

Qua một tuần cao điểm hỗ trợ F0 tại nhà, mỗi ngày ít nhất 100 F0 cả mới và cũ, Bác sĩ chuyên khoa I, Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp thuộc Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga, Bộ Quốc phòng nhận được rất nhiều câu hỏi. Tuy nhiên, một số trường hợp, bác sĩ thấy không nhất thiết cần phải hỏi chuyên gia vì hiện tại thông tin trên các phương tiện truyền thông chính thông rất đầy đủ, các F0 không triệu chứng hoặc có triệu chứng nhẹ hoàn toàn có thể tự tìm hiểu cách điều trị, chỉ khoảng 10% - 15% cần sự hỗ trợ thực sự của bác sĩ.

Dưới đây là 5 câu hỏi quan trọng, cần sự đồng hành của chuyên gia trong thời gian F0 tự điều trị tại nhà, theo bác sĩ Huy Hoàng:

Ngoài chữa trị cho bệnh nhân tại viện, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng nhận gần trăm cuộc điện thoại hỗ trợ tư vấn F0 tại nhà mỗi ngày. (Ảnh: NVCC).

1. Có cần uống thuốc kháng virus không?

Vấn đề này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: tải lượng virus có cao không; đã tiêm đủ vaccine chưa; có bệnh nền hay không; sức đề kháng tốt không; có nguy cơ lây cho nhiều người hay không...

Hiện tại, Favipiravir và Molnupiravir được khuyến cáo sử dụng để điều trị Covid-19 tại nhà.

Việc có sử dụng thuốc kháng virus hay không, dùng loại nào, thực sự cần sự trao đổi thống nhất giữa bác sĩ và người bệnh dựa trên hướng dẫn của Bộ Y tế (mới nhất ngày 12/12/2021) nhưng đôi khi cũng không được như ý muốn (ví dụ người bệnh dị ứng với thuốc). Các thuốc nhóm này thường dễ gây mệt, dị ứng, có thể cần dùng thêm thuốc bổ gan, thuốc chống dị ứng... Thuốc kháng virus sẽ dành cho giai đoạn đầu, trong vòng 7 ngày từ khi có triệu chứng.

2. Khi nào dùng kháng sinh?

Một số người dễ bị viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi... Bình thường, họ đã dễ nhiễm khuẩn đường hô hấp, khi mắc nCoV, nguy cơ nhiễm khuẩn càng tăng cao. Với những người này, thậm chí có thể phải dùng kháng sinh dự phòng, từ lúc chưa thấy dấu hiệu nhiễm khuẩn. Những đối tượng cần phải dùng kháng sinh bao gồm: trẻ em, bệnh nhân nhiều bệnh nền (đặc biệt tiểu đường), các bệnh nhân đang dùng thuốc ức chế miễn dịch lâu dài...

Với các trường hợp khác chỉ nên dùng kháng sinh khi có nhiễm khuẩn. Để xác định F0 có nhiễm khuẩn hay chưa không dễ nếu không có các xét nghiệm. Nếu được, người bệnh nên xét nghiệm công thức máu và một số chỉ số đánh giá tình trạng viêm trước khi quyết định sử dụng kháng sinh. Khi đã quyết định dùng kháng sinh, thì dùng loại nào, liều lượng bao nhiêu, có phối hợp hai loại với nhau không... Ngoài ra, người bệnh còn cần phải dùng thêm thuốc để giảm bớt tác dụng có hại của kháng sinh như: cần dùng thêm men tiêu hóa nếu là trẻ em, người già. Đây thực sự là vấn đề cần kiến thức của các bác sĩ kết hợp với thông tin từ người bệnh (đã dùng loại nào, có dị ứng không...). Thuốc kháng sinh có thể cần dùng suốt cả quá trình nhiễm Covid-19.

Bác sĩ Huy Hoàng cho biết, khoảng ngày thứ 7 - 10, sau khi xuất hiện các triệu chứng, một số ít F0 có thể gặp các rối loạn miễn dịch đến mức ảnh hưởng tới tính mạng. Trong đó, nổi bật là rối loạn đông máu và rối loạn phản ứng viêm, đầu tiên tại phổi, sau đó tới toàn cơ thể.

3. Kháng đông dùng cho trường hợp nào?

Trừ một số chống chỉ định như: người bệnh đang chảy máu (kinh nguyệt, xuất huyết tiêu hóa...) hoặc bị bệnh giảm tiểu cầu, bệnh dễ chảy máu... thì thuốc kháng đông tương đối an toàn. Các bệnh nhân sau đột quỵ nhồi máu não, đặt stent mạch vành, bệnh van tim... thường phải dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu, thuốc kháng đông trong nhiều năm liên tục.

Một số nghiên cứu cho thấy dùng thuốc kháng đông với liều thấp để dự phòng có thể có tác dụng tốt trong việc phòng chống "bão cytokin" ở bệnh nhân Covid-19. Khuyến cáo chính thống hiện tại là sử dụng thuốc chống đông khi SpO2 giảm dưới 95% liên tục mà không thể lên được. Liều dùng cụ thể cần được cân nhắc và tính toán cẩn thận dựa vào chuyên môn của bác và tình trạng của người bệnh.

4. Có nên dùng thuốc kháng viêm corticoid?

Corticoid mà cụ thể là Dexamethasone nổi lên như một loại thuốc giá rẻ (vốn khá thông dụng) nhưng rất hiệu quả trong điều trị rối loạn đáp ứng miễn dịch do Covid. Sau này, các nhà khoa học thấy không chỉ Dexamethasone mà các loại corticoid khác như: Prednisolon hay Methylprednisolon cũng có tác dụng tốt tương tự.

Khác với thuốc kháng đông, không có bất cứ ý kiến nào khuyên là nên dùng corticoid để dự phòng "bão cytokin". Tất cả các nghiên cứu cho thấy, dùng corticoid sớm (khi chưa phải thở oxy, khi SpO2 còn trên 95%) đều làm cho tỷ lệ trở nặng và tỷ lệ tử vong do Covid-19 cao hơn (so với không dùng corticoid).

Kháng viêm corticoid thực chất là thuốc ức chế hệ thống miễn dịch, nó làm giảm sức đề kháng của cơ thể.

Trong giai đoạn đầu, khi hệ miễn dịch đang chiến đấu chống lại virus mà lại dùng thuốc ức chế miễn dịch "khác gì tiếp tay" cho virus, làm bệnh tình thêm nặng. Dùng corticoid cũng khiến cho người bệnh dễ nhiễm vi khuẩn và nhiễm nấm hơn. Trên các bệnh nhân tiểu đường và tăng huyết áp, corticoid làm trầm trọng thêm mức độ của bệnh. Không chỉ vậy, corticoid còn có một loạt tác dụng phụ nguy hiểm.

Thông thường, khi dùng kháng viêm corticoid, người bệnh sẽ phải kèm theo thuốc bảo vệ dạ dày (giảm tiết acid như omeprazol, esomeprazol hoặc kháng acid như nhôm hydroxyd, magne hydroxyd...) và kháng sinh để phòng bội nhiễm vi khuẩn. Việc dùng với liều lượng bao nhiêu cũng không đơn giản, với các F0 tại nhà thì không quá phức tạp nhưng khi chuyển nặng, vào bệnh viện, có rất nhiều phương án sử dụng corticoid khác nhau.

5. Dấu hiệu phải nhập viện?

Đây là câu hỏi rất quan trọng trong tình hình của Hà Nội hiện tại. Nhìn chung, khi SpO2 cứ giảm mà không thể lên được trên 95% thì nên nhập viện. Tuy nhiên, trong thời gian tới, khi các bệnh viện quá tải, chúng ta sẽ phải chấp nhận việc SpO2 giảm mà vẫn không còn chỗ để nhập viện.

Thông thường, khi SpO2 giảm bền vững xuống dưới 95%, hoặc khi nằm sấp thì SpO2 tăng rõ rệt so với khi nằm ngửa (cải thiện khoảng 5%) là đã có dấu hiệu bắt đầu của "bão cytokin". Lúc này, người bệnh cần thở oxy, bằng bình oxy khí nén hoặc bằng máy tạo oxy, để duy trì SpO2 trên 95%, uống ngay các loại thuốc kháng đông, kháng viêm, liều lượng cụ thể phụ thuộc vào nhận định của bác sĩ.

Trong lúc chờ chuyển viện, người nhà cần tìm hiểu quy định về phân tầng điều trị (của Sở Y tế Hà Nội) để xem người nhà của mình thuộc diện nào, có thể được điều trị tại những bệnh viện nào, từ đó có phương án chuẩn bị xe và liên hệ với y tế phường, với 115 hoặc trực tiếp với các bệnh viện.

Ngoài thuốc kháng đông, kháng viêm, khi nhập viện, kháng sinh hầu như là bắt buộc để phòng chống nhiễm khuẩn bệnh viện. Bên cạnh đó, người bệnh thường sẽ phải dùng thuốc bảo vệ dạ dày, thuốc an thần.